Nowy Targ na Powiślu jest o 10 lat starszy od tegoż Podhala W zeszłym tygodniu świętował 680 lecie.

Kiedy rok temu pojechałam na Powiśle W poszukiwaniu malej wioski o identycznej nazwie jak stolica Podhala, nie przypuszczałam, że mój reportaż będzie miał takie następstwa. Ostatnie 12 miesięcy to już dwie wizyty gości z dawnych Prus Wschodnich na Podhalu, a ostatnio rewizyta góralskich samorządowców.

Pretekstem do tego ostatniego spotkania było 680-lecie parafii Św. Rocha w Nowym Targu, a także 800-lecie Starego Targu, miejscowości będącej siedzibą gminy. Podczas uroczystości nie mogło zabraknąć dziennikarza Tygodnika Podhalańskiego Była to okazja, by jeszcze raz spotkać się z bohaterami reportażu i zobaczyć, co zmieniło się od tego czasu w maleńkiej miejscowości ukrytej wśród lasów, liczącej zaledwie 100 domostw.

Na Podhalu żar z nieba, na Powiślu leje

Początek sierpnia to czas żniw. Pogoda w tym roku na Powiślu nie dopisała i większość rzepaku i zbóż jeszcze na polu, co spędza sen z oczu rolnikom. A straty tu liczy się inaczej niż na Podhalu. Waldemar Klatt - gazda, który ma 160 hektarów - choć uczestniczy w uroczystościach, myśli o zbiorach. Deszczowa pogoda i kłopoty miejscowych rolników to temat numer jeden wszędzie - podczas rozmów pod sklepem, na spotkaniu z wójtem i na jubileuszu.

Mirosława Śrutkowskiego. sołtysa Nowego Targu, spotykam w świetlicy, gdzie dwoi się i troi przed uroczystościami jubileuszowymi. Robi zakupy dla pań, które przygotowują poczęstunek dla gości, chwilę później organizuje drabinę, by w kościele powiesić odnowiony obraz. Przy okazji z dumą pokazuje nowy ołtarz.

W maleńkim kościele, który wybudowali Krzyżacy, w ławkach każdy z mieszkańców ma swoją poduszkę przyniesioną z domu. żeby się podczas nabożeństwa wygodniej siedziało. Bo świątynia to dla nowotarżan taki drugi dom. Miejsce, gdzie wszyscy się spotykają, rozmawiają po nabożeństwie.

Mimo przebytych w tym dniu 700 km koniecznie muszę odwiedzić Irmę Skrzyńską, która zaprasza na kawę. Mimo 78 lat pani Irma jest pełna wigoru i humoru. Fest jedyną Niemką, która pozostała po wojnie w Nowym Targu. Jej matka z pozostałym rodzeństwem wyjechała w 1945 r. do Niemiec. Mimo że za swoją „szwabskość" - jak sama mówi - nieraz jej się dawniej dostało, czuje się Polką i bardzo angażuje w sprawy wsi. Przez lata dbała o porządek w miejscowym kościele. Za swoją wieloletnią pracę podczas sobotnich uroczystości w Starym Targu odebrała od proboszcza statuetkę przyznawaną najbardziej zasłużonym parafianom.

Pani Irma wspomina majową wizytę na Podhalu, podczas której odwiedziła nie tylko nasz Nowy Targ. ale także Ludźmierz. - Pięknie tam macie, ludzie serdeczni, ale na jarmarku ceny straszne. Kupiłam tam u was spodnie, a potem znalazłam u nas identyczne, tylko 3 razy tańsze - opowiada.

Gaździna Podhala u św. Rocha

Obchody jubileuszowe w Nowym Targu odbyły się już w piątek 5 sierpnia. Zaczęły się od Mszy św w małym gotyckim kościółku, który powstał, gdy na tych terenach Kościół katolicki dopiero się organizował. Ponieważ ówcześni budowniczy nie radzili sobie jeszcze za dobrze z łukowym sklepieniem, ściany były bardzo grube, na 1.5 metra szerokości. Z każdego kąta tej świątyni tchnie historią - bogatą, ale i niełatwą dla mieszkańców.

W uroczystościach uczestniczyła delegacja z Podhala - Grzegorz Luberda. wiceprzewodniczący Rady Miasta w Nowym Targu, i Leszek Pustówka, przewodniczący komisji kultury w nowotarskiej radzie. W prezencie dla parafii na Powiślu przywieźli obraz na szkle przedstawiający Matkę Boską Ludźmierską, zwaną Gaździną Podhala, namalowany przez Janinę Maślankową. Zawiśnie w kościele Św. Rocha, obok starych, pięknych malowideł.

Po nabożeństwie wszyscy przenieśli się do świetlicy, gdzie została otwarta wystawa przybliżająca karpackie wierzenia. Miała być ekspozycja dotycząca obydwu Nowych Targów, ale Robert Kowalski mimo wcześniejszych deklaracji nie przygotował jej.

Miłą niespodzianką był kącik w świetlicy poświęcony Tygodnikowi Podhalańskiemu. Na tablicy pojawił się wywieszony reportaż sprzed roku. a także dwa inne artykuły dokumentujące wizyty powiślańskich nowotarżan na Podhalu. - Ten reportaż to krążył po wsi i odbił się dużym echem nie tyiko w Nowym Targu - zapewnia Mirosław Śrutkowski. - Czytali go też w Niemczech, gdzie mieszka i pracuje dużo naszych mieszkańców – dodaje.

Dzień później - w sobotę -uroczystości przeniosły się do pobliskiego Starego Targu, parafii jeszcze starszej, obchodzącej 800-lecie

Delegacja z Podhala wzięła udział w obydwu jubileuszach. Miała też okazję zwiedzić pobliski pałac Sierakowskich w Waplewie Wielkim, gdzie mieści się Muzeum Tradycji Szlacheckiej. Po pięknych wnętrzach, odnowionych w zeszłym roku, oprowadzał górali sam Maciej Kraiński, kierownik muzeum. Okazało się, że jest krewnym Barbary Tischner - żony prof. Mariana Tischnera i bratowej filozofa - ks. Józefa Tischnera. Zna dobrze Łopuszną i snuje plany nawiązania współpracy z dworem Tetmajerów w rodzinnej wsi Tischnerów.

Sołtys Nowego Targu zaprasza

Swoje plany związane z Podhalem ma też Mirosław Śrutkowski. sołtys Nowego Targu. W październiku zeszłego roku przyjechał do stolicy Podhala z 3-osobową delegacją pierwszy raz. Goście z Powiśla zostali serdecznie przyjęci przez władze podhalańskiego Nowego Targu. Pojawiły się pierwsze rozmowy na temat współpracy. 7-osobowa delegacja z przedstawicielami Urzędu Gminy w Starym Targu uczestniczyła też w niedawnych obchodach 670-lecia miasta pod Turbaczem. Były kolejne rozmowy na temat ewentualnej współpracy - wzajemnej promocji, może wymiany szkół, wymiany dzieci z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. - Nasz Nowy Targ to bardzo spokojne miejsce, idealne na wypoczynek. To okolice otoczone lasami, w pobliżu jest jezioro. A jednocześnie jest to świetna baza wypadowa, choćby do oddalonego o 20 km Malborka czy Elbląga nieco dalej - mówi sołtys. Nad morze - do Stegny czy Sztutowa jest stąd tylko 60 km. do Gdańska - 80 km. Śrutkowski zaprasza indywidualnych turystów, a także szkoły. Na wszystkich czekają gospodarstwa agroturystyczne. Sołtys zapewnia, że dla grupy uczniów mógłby zorganizować noclegi w nowotarskiej świetlicy, wyposażonej w kuchnię i łazienkę. Może młodzież z którejś z nowotarskich szkół chciałaby przygotować prezentację o swoim mieście i przyjechać z nią na Powiśle, a przy okazji zwiedzić urokliwe miejsce.

Mirosław Śrutkowski już we wrześniu wybiera się na południe Polski, tym razem Nowy Targ i Podhale chce pokazać kolegom sołtysom z gminy. Od roku jest ambasadorem podhalańskiego Nowego Targu w swoim regionie. - Nie rozumiem, dlaczego turyści jeżdżą do I Zakopanego, omijając Nowy Targ. Naprawdę warto się zatrzymać w stolicy Podhala. To bardzo ciekawe miasto, nie można się u was nudzić i macie najlepsze lody na świecie - zapewnia.

Warto wiedzieć

Nowy Targ to malownicza, spokojna wioska na Powiślu, oddalona od Podhala o prawie 700 km. Ukryta wśród lasów miejscowość leży na wielkim podziemnym jeziorze. We wsi jest tylko jeden zakład - drabiny z niego znane są za to w całej Europie. Najwięcej tu rolników. Uprawiają zboża, rzepak, ziemniaki i tytoń. Największe gospodarstwa liczą 100 ha.

Wieś leży w miejscu prastarej osady. Archeolodzy znaleźli tu wyroby z II wieku naszej ery, m.in. paciorek z malutkim wyobrażeniem Egipcjanki. Według opracowań niemieckich historyków miały tu znajdować się strażnice z okresu walk prusko-pomorskich wczesnego średniowiecza. Okoliczne wzniesienia podobno kryją ślady starożytnych osad z okresu przełomu naszej ery

Wieś otrzymała lokację na prawie chełmińskim w 1336 r. od wielkiego mistrza krzyżackiego Dietricha von Altenburga. W tym też czasie powstał kościół.

Przed wojną we wsi było kilka sklepów, dwie karczmy, cegielnia, masarnia, poczta, posterunek policji, dwie szkoły - polska i niemiecka. Nowy Targ był też oddzielną parafią. Dziś miejscowość należy do parafii Stary Targ. Ubyło mieszkańców. Młodzi najczęściej wyjeżdżają do Niemiec

(Beata Zalot, Fot. Beata i Bartłomiej Zalot)