NOWOTARSKIE ZAKŁADY PRZEMYSŁU SKÓRZANEGO

Nadmiar rąk do pracy spowodował, że w 1953 r. Rada Ministrów podjęła decyzję o budowie w Nowym Targu wielkiego przedsiębiorstwa przemysłowego.

Od pierwszych dni na miejsce budowy zaczęli zjeżdżać ludzie z całej Polski. Najczęściej ci, którzy jeszcze nie tak dawno wyjechali stąd w poszukiwaniu chleba. Gdy jedni budowali hale produkcyjne, inni uczyli się w barakach zawodu obuwnika.

Pierwszą parę obuwia wyprodukowano już w kwietniu 1955 r. w warsztatach szkolnych baraku na Oś. Bór jeszcze ze znakiem fabryki „CHEŁMEK". Pierwsza para obuwia ze znakiem firmowym zakładu w Nowym Targu zeszła z taśmy montażowej w dniu 1 października 1955 r. Były to solidne półbuty męskie, pasowe, skóra na skórze. Pod koniec tego samego roku oddana została pierwsza hala fabryczna nazwana „halą 45". Zakład produkował w swoich najlepszych latach ponad 9 milionów par obuwia. W 1972 roku wyprodukowano stumilionową parę.

W ciągu istnienia zakładu eksportowano obuwie do 32 krajów. Buty ze znakiem firmowym PODHALE noszone były na wszystkich kontynentach. Wyposażona w nie była jedna z wypraw polarników na Antarktydę, a także słynna zimowa wyprawa Polaków na Mount Everest.

Najwięksi odbiorcy obuwia to: ZSRR, USA, Kanada, Francja, Finlandia, RFN. Warto przypomnieć, że pierwsza para na eksport wyprodukowana została w 1959 r.

W roku 1964 zakład został po raz pierwszy wyróżniony przyznaniem krajowego znaku jakości, a w roku 1977 jako pierwszy w branży, otrzymał za swoje wyroby międzynarodowy znak jakości „Q".

Popularnie nazywany był kombinatem, bowiem w jego skład wchodziły zakłady:

• Produkcji Obuwia
• Produkcji Wyrobów Gumowych
• Produkcji Części Zamiennych i Maszyn
• Garbarski w Krakowie
• Szwalnia w Gorlicach.

Oprócz wyrobu obuwia garbowano skóry, produkowano gumę (ZPWG rozpoczął produkcję w 1965 r. od podeszew formowanych typu Wibram, potem powstawały własne technologie jak np. krepa syntetyczna czy też opatentowany gumokorek), maszyny, części zamienne do maszyn i urządzeń dla polskiego przemysłu skórzanego.

Załogę stanowili w większości ludzie młodzi - średnia wieku wynosiła 35 lat - ale średni czas pracy w zakładzie wynosił 14 lat. Większość pracowników dojeżdżała z okolicznych i dalszych miejscowości, a przeważającą część załogi stanowiły kobiety.

W roku 1964 zmieniono nazwę na Nowotarskie Zakłady Przemysłu Skórzanego „PODHALE" w Nowym Targu.

Podstawową bazą szkoleniową była przyzakładowa szkoła zawodowa, która w okresie swego 15-letniego istnienia wykształciła 2638 obuwników i 603 techników technologów obuwia. Następnie szkoła została przekształcona w Zespół Szkół Zawodowych Przemysłu Skórzanego, w którym obok dotychczasowej zasadniczej Szkoły Zawodowej i Technikum Skórzanego dla Pracujących, funkcjonowało Technikum Przemysłu Skórzanego dla młodzieży i Średnie Studium Zawodowe dla pracujących.

Ciekawostki

• w pierwszym roku produkcji zatrudnionych było w przedsiębiorstwie 747 pracowników.
• najwyższe zatrudnienie - 9623 pracowników było w 1969 r.
• 56 autokarów dowoziło pracowników codziennie do pracy z Nowego Targu i okolicznych miejscowości.
• w zakładowym żłobku i przedszkolach wychowało się ponad 3500 dzieci.

NZPS to nie tylko zakład. W Zakładowej Przychodni Lekarskiej pracowało 7 lekarzy ogólnych, 3 stomatologów, czynny był gabinet ginekologiczny, gabinet fizjoterapii, pracownia rentgenowska. Powstał również zakład rehabilitacji leczniczej.

Zakład podpisał umowę o współpracy z Akademią Medyczną im. Mikołaja Kopernika w Krakowie. Pracownicy naukowi Akademii prowadzili stałe kompleksowe badania kontrolne pracowników.

Zakład udzielił też pożyczek na budowy domów oraz przekazywał dotacje na uzupełnienie wkładów w Spółdzielni Mieszkaniowej.

Letni wypoczynek zapewniały dwa ośrodki wczasowe : nad morzem w Dźwirzynie oraz w Dolinie Popradu w Żegiestowie.

Od 1.01.1967 roku Klub Sportowy „PODHALE" został włączony do zakładu NZPS „PODHALE" . Klub zrzeszał 546 zawodników w tym ponad 300 w sekcji hokeja na lodzie. Nowotarska szkoła hokeja, uznana za najlepszą w kraju, przynosiła sukcesy w postaci tytułów mistrzowskich młodzików, juniorów i seniorów.

Prócz hokeja na lodzie prowadził także działalność w sekcjach: łyżwiarstwa szybkiego, piłki nożnej i narciarstwa klasycznego.