| Niniejszy artykuł nie jest próbą gloryfikacji ojca rewolucji.
Nie jest też próbą oceny jego działalności, ani tą pozytywną – jak za dawnych
czasów bywało – ani negatywną – co jest z kolei domeną współczesnych rodaków.
Skąd zatem pomysł by rozdrapywać zabliźnione rany i wspominać pobyt Lenina
w Nowym Targu? W końcu i cela, w której gościł zlikwidowana, a tablica
upamiętniająca ten dopust boży zakurzona spoczywa gdzieś w magazynie. Ano
to Wasza, powtarzam Wasza sprawka drodzy internauci! Aby to udokumentować
zacytuję list, który wpłynął ostatnimi czasy do naszej skrzynki internetowej
o następującej treści: „Czemu w opisie miasta nie zamieszczacie tak
ważnej informacji, że Lenin siedział tu w areszcie. Naprawdę nie ma się
co wstydzić tego, choć to raczej zasługa żandarmów austriackich. Kiedyś
była nawet taka tablica. Jako rodak z N.Targu zawsze mogłem się pochwalić
przed znajomymi, że w N.Targu poznali się na nim (Leninie). Pozdrowienia.” |
 |
| Cóż zatem było robić skoro ma to być jedna z większych atrakcji turystycznych
miasta, powód do dumy i chluby (co wynika z zacytowanej epistoły), to koniecznie
trzeba ją opisać. Kimże w takim razie był Włodzimierz Iljicz Lenin? Ludzie
trochę starszej daty niż generacja internetu z pewnością z pamięci (a wielu
z nich już pamięć już szwankuje) są w stanie wyrecytować biografię i opisać
niezłomną rolę wodza w kształtowaniu socjalistycznej rzeczywistości. Skąd
się to wzięło? Aliści oprócz fizyki, chemii i przysposobienia obronnego
nauka o „Kraju Rad” była obowiązkowa. My, korzystający z internetu i swobodnej
myśli raczej nie zaprzątamy sobie głowy dziejami „Wielkiego Brata”, a o
jego istnieniu – co należy dzięki Bogu do przeszłości – uczyć się już tak
dokładnie nie musimy. Czytając jedną z wielu wyszukanych w cyberprzestrzeni
biografii Lenina można ustalić następujące fakty: „ LENIN
WŁODZIMIERZ ILJICZ. (właśc. Władimir I. Uljanow), 1870–1924, przywódca
bolszewików, organizator państwa sow., ideolog komunizmu; 7 XI (25 X) 1917
przejął kierownictwo powstania zbrojnego w Piotrogrodzie, które zapoczątkowało
w Rosji rewolucję październikową 1917; od 8 XI (26 X) przewodn. Rady Komisarzy
Lud.; 1919 twórca III Międzynarodówki; 1922 inicjator powołania ZSRR; wywarł
decydujący wpływ na ukształtowanie się podstaw totalitarnego modelu ustrojowego
państwa komunist., w którym pełnia władzy polit., ekon., wojsk. i policyjnej
należała do centr. partyjno-państw. ośr. Kierowniczego.” |
 |
| Na Podhalu przyszły wódz rewolucji przebywał dwukrotnie tj. w 1913 (od
5 maja do 20 października) i 1914 r. (od 6 maja do 26 sierpnia). Zamieszkał
w domu Teresy Skupień w Białym Dunajcu. Tutaj też zastał go wybuch I wojny
światowej. 7 sierpnia do mieszkania towarzysza przyszedł wachmistrz żandarmerii
wraz ze świadkiem, według którego Lenin miał być rosyjskim szpiegiem. Po
rewizji domu żandarm oznajmił mu, iż został zadenuncjowany i właściwie
powinien go aresztować ale z racji, że dopiero nazajutrz odjedzie pociąg
do Nowego Targu polecił zatem Leninowi stawienie się na stacji o 6 rano.
Sytuacja była groźna, oskarżenie o szpiegostwo na rzecz armii carskiej
groziło w warunkach wojennych postawieniem przed sądem wojskowym. I tak
8 sierpnia Lenin trafił do Nowego Targu, gdzie po przesłuchaniu przez powiatowego
komisarza policji Kazimierza Głowińskiego został aresztowany. W chwili
aresztowania do depozytu zabrano rzeczy, które miał przy sobie tj. 91 koron,
99 halerzy, czarny zegarek i scyzoryk. Lenin trafił do celi nr 5, w której
więzienną dolę dzielił z chłopami odsiadującymi wyroki za niepłacenie podatków.
W tamtym czasie nic nie zapowiadało przyszłych wydarzeń w Rosji i roli
jaka miała przypaść w udziale Leninowi. Na Podhalu był on postrzegany jako
literat, publicysta, współpracownik wydawanej w Petersburgu „Prawdy”. Dlatego
też w jego obronie stanęli m. in. dr Andrzej Chramiec, Kazimierz Dłuski,
Jan Kasprowicz czy Władysław Orkan. W czasie gdy Lenin był więziony do
władz sypały się protesty z różnych stron świata od działaczy, organizacji
czy robotników. Ostatecznie Lenina uwolniono 19 sierpnia, kiedy to wyszedł
na wolność i wynajętą furką udał się w kierunku Białego Dunajca, skąd niebawem
po krótkim postoju w Krakowie wyjechał do Szwajcarii. W nowotarskim areszcie
zatem Lenin spędził 12 dni i 11 nocy. |
 |
| Na „pamiątkę” tego wydarzenia by uczcić 70 rocznicę urodzin Stalina odtworzono
w budynku obecnego Młodzieżowego Domu Kultury celę, w której był więziony
Lenin. Na ścianie budynku zawisła też tablica upamiętniająca to wydarzenie.
Ileż to wycieczek pracowniczych i szkolnych rozpoczynało zwiedzanie Nowego
Targu właśnie od celi Lenina, nie wspomnę o setkach delegacji składających
pod tablicą kwiaty z okazji kolejnych rocznic Rewolucji Październikowej.
Kto mieczem wojuje od miecza ginie mawia stare polskie przysłowie. Na fali
„rewolucyjnych” przemian 1989 r. zatarły się wspomnienia z wizyty Lenina
w Nowym Targu, w dawnej celi urządzono pracownię, a pamiątkowa tablica
- kilkakrotnie oblewana farbą - spoczywa w otchłani pomieszczeń magazynowych
Muzeum Podhalańskiego. Czy wróci na swoje miejsce i czy stanie się atrakcją
turystyczną w nowej, kapitalistycznej rzeczywistości? Czas pokaże! |
Opracował: Marcin Jagła
Fotografie pochodzą z kroniki Młodzieżowego Domu Kultury w Nowym Targu
Więcej informacji na temat wizyt Lenina na Podhalu w: Jan Adamczewski, Lenin
na polskiej ziemi 1912-1914, Kraków 1987. |
|
Biuletyn Informacji Publicznej 
Serwis pogodowy IMGW
